به نقل از «خبرآنلاین»

مرحله‌ای تازه در روابط عربستان و آمریکا

تاریخ انتشار: ۲۶ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۱۱۹۹۸

انتظار می رود، این تصمیم در شرایطی که اروپا و ایالات متحده با افزایش بهای انرژی دست و پنجه نرم می کنند، به تعمیق بحران منجر شود اما فراتر از آن میتواند نشانه ای از تغییر رویکرد عربستان سعودی در اتحاد دیرینه خود با ایالات متحده تعبیر شود؛ تغییری که پیش از این هم با ارتقای سطح مناسبات تجاری و همکاری های نظامی میان پکن و ریاض تردیدهایی پیرامون آن وجود داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در واکنش به این اقدام عربستان سعودی، مقامات دولت بایدن حملات لفظی کم سابقه ای را علیه این کشور آغاز کرده اند. هیچ وقت توقع نمی رفت که دولت بایدن روابط کاملاً حسنه ای با عربستان سعودی داشته باشد. نقش محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در قتل جمال خاشقچی، از همان ابتدای رقابت های انتخاباتی ۲۰۲۰ ریاست جمهوری آمریکا، جو بایدن را واداشته بود که موضعی روشن در برابر ریاض اتخاذ کند.

موضعی که بعدها در عمل به حاشیه رفت و همچنان نیاز متقابل آمریکا و عربستان سعودی به مسائل جانبی برتری گرفت. بسیاری از ناظران معتقدند که عربستان سعودی به رغم این موضوع، احساس خوشایندی به دولت دموکرات در واشنگتن ندارد و شیوه نگاه دولت های جمهوری خواه را به امور جهانی ترجیح می دهد. تاکید حداقل ظاهری دولت بایدن به ارزش های دموکراتیک و حقوق بشر در حالیکه مشی ملایم تری در مواجهه های سیاسی با کشورهای متخاصم از جمله ایران دارد، یکی از این دلایل شمرده شده است.

با این حال، پرنس خالد بن سلمان گفته که این تصمیم سعودی تنها دلایل اقتصادی داشته است. در آخرین واکنش ها، دولت بایدن اقدام متقابل را به بازگشت اعضای کنگره از تعطیلات موکول کرده و وعده داده است که واکنش مقتضی را به تایید هر دو حزب خواهد رساند. تاکنون پیشنهاد شده که فروش تسلیحات به عربستان سعودی تا یکسال متوقف شود؛ مگر آنکه عربستان سعودی در تصمیم خود تجدید نظر کند.

در همین حال، ریچارد بلومنتال سناتور ارشد حزب دموکرات نیز از احتمال انتقال تسلیحات با تکنولوژی بالا که آمریکا در اختیار عربستان سعودی گذاشته به روسیه ابراز نگرانی کرده است. اتفاقی که در صورت تحقق، میتواند روابط عربستان سعودی و آمریکا به دوران تاریکی هدایت کند که تا امروز سابقه نداشته است.

در نگاهی عمیق تر، تصمیم اخیر ریاض می تواند ریشه در تلاش محمد بن سلمان در ارائه تصویری مستقل، مقتدر و جاه طلب از خود داشته باشد که برخلاف کلیشه های مرسوم، فرمانبردار آمریکا نیست. این تصویر نه تنها برای جوانان ملی گرای سعودی بلکه برای اسلام گرایان وهابی که سالها خاندان سعودی را به اتهام پیروی و میزبانی از آمریکا سرزنش کرده اند، جذاب است. بعلاوه، ممکن است که این پیام، مخاطبانی در میان کشورهای منطقه هم داشته باشد.

معرفی عربستان سعودی تحت رهبری محمد بن سلمان به منزله یک قدرت منطقه ای مستقل از آمریکا که حتی توانایی ایستادگی در برابر خواسته های آن را دارد، حیثیت تازه ای به عربستان می بخشد که نقش آفرینی های بزرگتر آن را قابل درک می کند. اما این تنها دلیل نیست.

رهبران عربستان سعودی مانند بسیاری دیگر از کشورهای این منطقه در جهان عرب و فراسوی آن دریافته اند که با پایان گرفتن جهان تک قطبی، به شکل گریزناپذیری نفوذ چین و روسیه چنان رو به افزایش گذاشته که هیچ کنشگری نمی تواند آن را نادیده بگیرد.

با نزدیک شدن ایران به محور چین و روسیه در حالیکه آمریکا توانایی و انگیزه کمتری برای تکرار نقش حمایت گرایانه خود در قرن بیستم دارد، شاید عربستان سعودی به شیوه هایی اندیشیده باشد که ارزش استراتژیک خود را برای پکن و مسکو افزایش دهد و از این طریق، از اهمیت ایران برای دو قدرت بزرگ بکاهد.

اگر عربستان در این راه به موفقیت برسد، می تواند به میانجی گری این کشورها در حل و فصل اختلافات خود با ایران و شاید جایگزین کردن تکیه گاه آمریکا با بازیگرانی به مراتب جسور و با انگیزه تر امیدوار باشد. با این وجود به نظر نمی رسد رهبران سعودی چنان خیره‌سرانه به این دگرگونی متهورانه دست ببرند.

بیشتر محتمل است که با نزدیک شدن به چین و روسیه نه تنها گزینه همکاری عمیق تر استراتژیک میان خود و این کشورها را زنده نگه دارد بلکه از فرصت هایی بهره بگیرد که هراس ناشی از پیوستن عربستان به این محور در حال شکل گیری ایجاد می کند.

در دنیایی که عدم قطعیت و سیال بودن ترتیبات بین المللی وجه غالب روابط میان ملت هاست، برگزیدن یک سیاست خارجی منعطف، برای بسیاری از کشورها سودمند بوده است و شاید امروز عربستان سعودی دلیلی نمی بیند که یکی از کشورها نباشد.

در مجموع، آمریکا و عربستان سعودی بیش از آن به هم متکی بوده اند که آمادگی گسستی ناگهانی را داشته باشند و همچنان بیش از آن به هم نیاز دارند که کدورت های موقت، سایه ای همیشگی بر روابط آن دو بیاندازد.

با تمام این احوال، نمی توان این واقعیت را در نظر نگرفت که مشابه بسیاری دیگر از روابط سنتی که پیش از این می شناختیم، مناسبات ریاض و واشنگتن هم دوران و مرحله تازه ای را آغاز کرده که هنوز نمی دانیم چه شمایلی در آینده خواهد یافت.

۳۱۱۳۱

کد خبر 1684883

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: دیاکو حسینی عربستان ایالات متحده آمریکا عربستان سعودی دولت بایدن بن سلمان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۱۱۹۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توافق امنیتی جدید عربستان و آمریکا در انتظار چراغ سبز اسرائیل!

به گفته مقامات آمریکایی، عربستان سعودی و ایالات متحده در حال نهایی کردن جزئیات یک توافق مهم برای تقویت تجارت و دفاع دوجانبه هستند، اما اگر عربستان و اسرائیل روابط دیپلماتیک برقرار نکنند، توافقی حاصل نخواهد شد.

به گزارش جماران، سی ان ان در تحلیلی در این باره می‌نویسد:

یک معاهده دفاعی، ائتلاف امنیتی هفت دهه‌ای بین عربستان سعودی و ایالات متحده را مستحکم و آن‌ها را هر چه بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌کند، زیرا دشمنان ایالات متحده مانند ایران، روسیه و چین به دنبال گسترش نفوذ خود در خاورمیانه هستند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مدت‌هاست که به دنبال روابط با عربستان سعودی است، زیرا این اقدام می‌تواند در سراسر جهان اسلام تاثیر خود را بگذارد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه گفت که ایالات متحده در حال مذاکره برای یک قرارداد بزرگ شامل سه جزء است.

مولفه اول شامل بسته‌ای از توافقات بین آمریکا و عربستان سعودی، مولفه دیگر عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل و مولفه سوم تشکیل کشور فلسطین است.

به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا این سه با هم مرتبط هستند و هیچ کدام بدون دیگران جلو نمی‌روند. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، در یک میزگرد در کنفرانس اقتصادی این هفته در ریاض گفت: برای اینکه عادی سازی بین عربستان سعودی و اسرائیل محقق شود، باید مسیری برای تشکیل کشور فلسطین و «آرامش در غزه» وجود داشته باشد. به نظر من کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام داده اند، به طور بالقوه به اتمام نزدیک است، اما برای پیشبرد عادی سازی دو چیز لازم است: آرامش در غزه و مسیری معتبر به سوی یک کشور فلسطینی.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، در حاشیه این مجمع، بلینکن با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی (MBS) دیدار کرد تا در مورد این توافق گفتگو کند. کارشناسان، پیمان عربستان و آمریکا را «مجموعه‌ای جامع از تفاهمات» توصیف می‌کنند که شامل تضمین‌های امنیتی، اقتصادی و فناوری برای سعودی و همچنین حمایت از برنامه هسته‌ای غیرنظامی این کشور می‌شود.

انتظار می‌رود این توافق عادی‌سازی از توافق‌نامه ابراهیم، مجموعه‌ای از معاهده‌هایی که چهار کشور عربی اسرائیل را در سال ۲۰۲۰ به رسمیت شناختند و تقاضای دیرینه اعراب برای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به عنوان پیش‌شرط به رسمیت شناختن اسرائیل را نادیده گرفتند الگوبرداری شود.

محمد بن سلمان پیشتر گفته بود که توافق با اسرائیل «بزرگترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد» خواهد بود. در سال ۲۰۲۱، نتانیاهو این توافق را اینگونه توصیف کرد که اسرائیل را قادر می‌سازد «دکترین قدیمی و خطرناک سرزمین در ازای صلح را جایگزین کند و صلح را در ازای صلح به ارمغان آورد، بدون اینکه اسرائیل حتی یک سانتی‌متر از دست بدهد».

از آن زمان، دولت بایدن عادی سازی اسرائیل و عربستان را در مرکز سیاست خاورمیانه‌ای خود قرار داده است. ایالات متحده و عربستان سعودی در سال ۲۰۲۳ به گفتگو‌ها درباره این پیمان ادامه دادند و انتظار می‌رفت که بلینکن در ۱۰ اکتبر سال گذشته به ریاض برود تا درباره جزئیات آن صحبت کند، این تاریخ درست سه روز قبل از حمله حماس به اسرائیل بود که عملا این توافق را به تاخیر انداخت.

تحلیلگران می‌گویند که حمله بعدی اسرائیل به غزه که این منطقه را ویران کرده و بیش از ۳۴۰۰۰ فلسطینی را کشته، ممکن است پارامتر‌های توافق را برای عربستان سعودی تغییر داده باشد. اکنون پذیرش بخشی که خواستار مسیری «غیرقابل بازگشت» به سوی تشکیل یک کشور فلسطینی است، کلید اصلی بخش عادی سازی توافق گسترده‌تر خواهد بود.

نتانیاهو بار‌ها چشم انداز تشکیل کشور مستقل فلسطینی را رد کرده و استدلال می‌کند که این امر به امنیت اسرائیل آسیب می‌زند و بر ادامه جنگ غزه تا زمانی که حماس از بین برود، مصمم است.

تحلیلگران می‌گویند که این موانع ممکن است منجر به تلاش عربستان برای بستن توافق دوجانبه بدون جزء عادی سازی توافق شود. اما چنین رویکردی با موانع بزرگی روبرو خواهد شد. سناتور جمهوری خواه لیندسی گراهام در این باره می‌گوید: توافقی که تعهد نظامی قاطعانه ایالات متحده به امنیت عربستان سعودی را بدون مولفه عادی سازی ایجاد می‌کند، بعید است از کنگره آمریکا عبور کند.

اگر توافقنامه دفاعی متقابل در قالب یک معاهده مورد مذاکره قرار گیرد، برای الزام آور شدن نیاز به ۶۷ رأی در سنا دارد. گراهام در پاسخ به گزارش‌هایی مبنی بر تصمیم عربستان سعودی گفت: بدون عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان و اطمینان از تامین نیاز‌های امنیتی اسرائیل در مورد پرونده فلسطین، رای بسیار کمی برای توافق دفاعی متقابل بین ایالات متحده و عربستان سعودی وجود خواهد داشت.

کارشناسان می‌گویند که شاید بایدن بتواند با الگوبرداری از توافقنامه امنیتی دیگری که سال گذشته با بحرین امضا کرد، کنگره را برای رسیدن به توافق دور بزند. به گفته فراس مکساد، کارشناس ارشد و مدیر توسعه استراتژیک در موسسه خاورمیانه در واشنگتن دی سی، مسیر دیگری وجود دارد که حول توافقنامه یکپارچگی و رفاه امنیت جامع که دولت بایدن در سپتامبر ۲۰۲۳ با بحرین امضاء کرد، الگوبرداری شده است. متن این پیمان صراحتاً بیان می‌کند که ممکن است از طرف‌های دیگر برای پیوستن دعوت شود.

با این حال، هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه دولت بایدن برای تصویب توافق دوجانبه با عربستان سعودی، کنگره را دور بزند، وجود ندارد. برای عربستان سعودی، توافق دوجانبه با ایالات متحده یک پیروزی بزرگ خواهد بود، که نشان دهنده پایان دورانی است که بایدن به دنبال تضعیف محمد بن سلمان به اتهام دست داشتن در قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست در کنسولگری سعودی در استانبول بود.

برخی کارشناسان معتقدند که این توافق همچنین «سلطه آمریکا را در خاورمیانه برای نسل‌ها تثبیت می‌کند و چالش رو به رشد چین و روسیه را کمرنگ می‌کند.» محمد بن سلمان مشتاق تقویت سیستم دفاعی عربستان و تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان به دور از هیدروکربن است، زیرا او یک سیاست اقتصادی بلندپروازانه به نام چشم انداز ۲۰۳۰ را دنبال می‌کند. پادشاهی سعودی دارای یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی نوپا است که ولیعهد مایل به توسعه آن با حمایت ایالات متحده است.

به گفته کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی در مرکز دانشگاه کلمبیا، عربستان سعودی مایل است با ایالات متحده معامله کند و این احتمالاً بهترین زمان در دوران دولت بایدن برای کمک به برخی از مسائل مهم در کنگره نظیر سیاست جهانی انرژی است.

یکی دیگر از نقاط سخت در حمایت ایالات متحده از چنین برنامه ای، مخالفت آمریکا با غنی سازی محلی اورانیوم در داخل خاک کشور‌ها است، غنی سازی یک جزء کلیدی برای تولید انرژی هسته‌ای است که می‌تواند برای تولید سلاح‌های هسته‌ای نیز استفاده شود. عربستان سعودی از نظر ذخایر اورانیوم غنی است و اصرار دارد که بتواند آن را در داخل غنی سازی کند. در صورت تحقق چنین مسئله‌ای این برای یک کشور عربی برای اولین بار خواهد بود. برای مثال، امارات متحده عربی همسایه، اورانیوم غنی شده را برای نیروگاه‌های هسته‌ای خود وارد می‌کند.

روز چهارشنبه، سناتور دموکرات، اد مارکی، رئیس مشترک گروه کاری تسلیحات هسته‌ای و کنترل تسلیحات، از دولت بایدن خواست اطمینان حاصل کند که ریاض از غنی‌سازی و بازفرآوری مواد هسته‌ای خودداری می‌کند. او در بخش‌هایی از سخنان خود به اظهارات قبلی محمد بن سلمان استناد کرد که گفته بود عربستان سعودی در صورت حرکت تهران به سمت سلاح هسته‌ای در این مسیر گام خواهد گذاشت. وی گفت: مسیر صلح خاورمیانه نباید شامل چشم انداز عربستان سعودی مجهز به سلاح هسته‌ای باشد که منافع آمریکا، متحدان و شرکای خود را در سراسر منطقه تضعیف کند.

پیمان عربستان سعودی و آمریکا دو کشور را موظف می‌کند که برای بازدارندگی و مقابله با هرگونه تجاوز خارجی با یکدیگر همکاری کنند، اما به این تعهد جنبه معاهده رسمی نمی‌دهد.

زمانی که شرایط سیاسی اجازه دهد، هنوز جایی برای یک توافق امنیتی چندجانبه که در نهایت شامل اسرائیل، بحرین، ایالات متحده و دیگران باشد، وجود خواهد داشت. انتخاب با اسرائیل خواهد بود که چه زمانی آماده پاس دادن توپ به سمت تشکیل کشور مستقل فلسطین باشد.